Chuyện về giá xe cải tiến

Có lẽ hình ảnh giá xe cải tiến di chuyển lộc cộc trên những nẻo đường quê mộc mạc đã lùi sâu vào dĩ vãng. Thay vào đó là hình ảnh các phương tiên giao thông hiện đại chạy bằng động cơ, gây hại cho môi trường.  Chỉ về những vùng quê ta mới được nhìn thấy những chiếc xe cải tiến ấy.

Ngày trước thời buổi kinh tế nước nhà còn khó khăn, nông dân Việt Nam chúng ta thông minh nghĩ ra gia xe cai tien, dựa vào sức kéo của bò mà không phải lệ thuộc vào giá cả xăng dầu nay xuống ít mai tăng nhiều như ngày nay. Tuy tốc độ thì không thể nào so bì với động cơ máy nổ, diesel hiện đại, nhưng bò dẻo dai, chăm chỉ miệt mài làm việc theo sự điều khiển của con người. Khi mệt hoặc lúc giải lao, chỉ cần nạp thêm cho bò ít năng lượng – một vài nhúm cỏ, cọng rơm hoặc nước uống là đủ. Về mặt môi trường, xe cải tiến là loại phương tiện thân thiện nhất nhì ngày đó vì cả một cổ xe hoạt động mà không thải ra một tí khói nào… 

 

Xe cải tiến chở rơm rạ trên đường quê

Xe cải tiến giá rẻ được kéo bởi một con bò gọi là xe cải tiến đơn, dạng này thường là kéo những nguyên vật liệu nhẹ như nông sản- thóc lúa, mì, bắp, khoai sắn, rơm, rạ v.v. Xe cải tiến được kéo bởi hai con bò gọi là xe cải tiến đôi, thường loại này kéo những vật liệu nặng như gỗ, than, đất đá, v.v. Ngày đó, phổ biến nhất là người ta dùng xe cải tiến đôi để kéo gỗ- việc khai thác gỗ ngày đó dường vẫn còn hợp pháp; gỗ khai thác dùng để làm nhà, bàn ghế, chất đốt (than, củi). Việc kéo gỗ rất nặng nề, vì phần lớn là những thanh gỗ vừa khai thác- vừa dài, vừa nặng, người ta không chở một thanh (lóng) mà kết hợp một lúc nhiều lóng gỗ, nặng đến hàng tấn và dài đến cả mấy mét. 

Để tăng tốc, hoặc muốn đi nhanh hơn, vượt qua những đoạn dốc cao, chướng ngại vật, người lái xe cải tiến thường dùng đót- làm bằng cây tre, hay trúc một đầu có gắn vật nhọn bằng đinh chích vào mông bò. Nhìn dáng bò đi vừa nặng nhọc, vất vả, thở phì phò thấy cũng thương…bò. Đường xá ngày đó thường là gồ ghề, ổ gà, ổ trâu, đặc biệt ổ voi nhiều vô số kể, những đoạn khá khá thì toàn là đá cục lởm chởm, do đó bánh xe cải tiến được thiết kế khá là đặc biệt- bánh và căm bằng gỗ, mặt ngoài của bánh xe cải tiến được niềng thêm một lớp thép tốt. Với cấu tạo như vậy, do đó có thể nói bánh xe cải tiến là nồi đồng cối đá và rất phù hợp với hoàn cảnh lịch sử ngày đó.

Chụp hình bên bánh xe cải tiến

Những thời điểm lịch sử như vậy đã qua lâu lắm rồi, hầu hết chúng ta dù yêu hay ghét cũng không mong muốn quay trở lại những giai đoạn cực khổ, vất vả đó. Tuy nhiên, có một điều thật lạ, hình ảnh bánh xe cải tiến lại được tái hiện ngay ở cuộc sống đô thị hóa hiện đại ngày nay. Từ những quán cà phê bình dân, đến trang trí phong cảnh, sân vườn biệt thự, hay ngay cả bàn ghế trong nhà người ta cũng trang trí bằng bánh xe cải tiến, hoặc hình ảnh cách điệu của bánh xe cải tiến. Những người con trai, con gái cũng thích chụp ảnh với bánh giá xe cải tiến.